Tuesday, April 6, 2010

The Triduum as it was in the Church of Rome: Holy Thursday from the Gelasian Sacramentary, Part 1

At Rome during the 4th to 6th century, Holy Thursday was a day for the reconciliation of the penitents. In the 7th century, there were two Masses in churches celebrated by priests: one in the morning to close out Lent, and the other in the evening to commemorate the institution of the Eucharist. But during noon, a Mass was celebrated by the Pope (=Bishop of Rome) and consecrated the chrism and blessing the oils. The ministers were also instructed to reserve a portion of the "sacrifice" consecrated in this Mass for the next day: reservant de ipso sacrificio in crastinum unde communicent, as the Gelasian notes in its rubrics.

The Sacramentary contains the propers for three Masses: one for the closing of Lent, another for the chrism, and yet another for the Last Supper.

THE RECONCILIATION OF PENITENTS

The Gelasian contains two distinct rituals for reconciling penitents. In the first, which belongs to the Papal liturgy, the deacon addresses a lengthy petition to the bishop: Adest, o venerabilis Pontifex, tempus acceptum ("It is here, O venerable Pontiff, the acceptable time..."), in which he urgently requests him to admit penitent sinners to reconciliation during these days when the Church is about to beget new children through baptism. Is not reconciliation a new baptism? "Water washes, but tears wash as well." The bishop or priest then warns the penitents against relapses and then says a series of prayers for pardon.

The beginning of the penitential season was Ash Wednesday. In those days, the bishop would sprinkle the penitents with water and ashes and clothe them in the cilicium (hairshirt) that would be the mark of their status in their years of separation and expiation. Penitents were then to be confined in an area (probably in a monastery or some such place) while they performed their penance until Holy Thursday either at the end of that Lent or a few years later, when the bishop would formally reconcile them. But even after this was held this does not mean that the penitents' period of fasting had ended or that they were no longer excluded from the sacraments or the kiss of peace. The sinner had to continue until the fifth or seventh year, each year returning for this partial reconciliation.

ORATIONES IN QUINTA FERIA

Eodem die non psallitur nec salutat, id est non dicit Dominus vobiscum: et Reconciliatio Poenitentis.

Omnipotens sempiterne Deus, da, quaesumus, universis famulis tuis plenius atque perfectius omnia festi paschalis introire mysteria; ut incunctanter pia corda cognoscant quantum debeant de confirmata in Christo renascentium glorificatione gaudere. Per.

Concede credentibus, misericors Deus, salvum nobis de Christi passione remedium, et humanae fragilitatis praeteritae culpae laqueos aeterno suffragio plebs absolvat. Per Dominum nostrum.

Omnipotens sempiterne Deus, qui vitam humani generis, pro nobis Filio tuo moriente, salvasti, praesta, quaesumus, ut in hac populi tui devotione fructus proveniat gaudiorum. Per Dominum.

ORDO AGENTIBUS PUBLICAM POENITENTIAM

Egreditur poenitens de loco ubi paenitentiam gessit, et in gremio praesentatur aeclesiae prostrato omni corpore in terra. Et postolat in his verbis diaconus:

Adest, o venerabilis Pontifex, tempus acceptum, dies propitiationis divinae et salutis humanae, qua mors interitum et vita accepit aeterna principium, quando in vinia Domini Sabaoth sic novorum plantatio facienda est, ut purgetur et curatio vetustatis. Quamvis enim a divitiis bonitatis et pietatis Dei nihil temporis vacet, nunc tamen et largior est per indulgentiam remissio peccatorum et copiosior per gratiam assumptio renascentum. Augemur regenerandis, crescimus reversis. Lavant aquae, lavant lacrimae. Inde gaudium de assumptione vocatorum, hinc laetitiae de absolutione poenitentium.
Inde est quod supplex tuus, postea quam in varias formas criminum, neglectu mandatorum caelestium, et morum probabilium transgressione, cecidit, humiliatus atque prostratus prophetica ad Deum voce clamat, dicens, Peccavi, impie egi, iniquitatem feci, miserere mei, Domine, evangelicam vocem non frustratoria aure capiens, Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur. Manducavit, sicut scriptum est, panem doloris, lacrimis stratum rigauit, cor suum luctu, corpus afflixit ieiuniis, ut animae suae reciperet quam perdiderat sanitatem. Unicum itaque est poenitentiae suffragium, quod et singulis prodest, et omnibus in commune succurrit.
Hic ergo, dum ad poenitudinis actionem tantis excitatur exemplis, sub conspectu ingemiscentis eclesiae, venerabilis Pontifex, protestatur et dicit, Iniquitates meas ego agnosco et delictum meum contra me est semper. Averte faciem tuam a peccatis meis, Domine, et omnes iniquitates meas dele. Redde mihi laetitiam salutaris tui et spiritu principale confirma me.
Quo ita supplicanti et misericordiam dei afflicto corde poscentie, redintegra in eo, apostolicae Pontifex, quicquid diabolo scindente corruptum est, et orationum tuarum patrocinantibus meritis, per divinae reconciliationis gratiam fac hominem proximum Deo, ut qui antea in suis perversitatibus displicebat, nunc iam placere se Domino in regione vivorum, devicto mortis suae auctore gratuletur. Per Dominum.

Post hoc admonetur ab episcopo sive alio sacerdote, ut quod poenitendo diluit, iterando non revocet. Inde vero has dicit orationes sacerdos super eum:

Adesto Domine supplicationibus nostris, et me qui etiam misericordiam tuam primus indigeo clementer exaudi, ut quem non electio meriti sed dono gratiae tuae constituisti operis huius ministrum; da fiduciam tui muneris exequendi, et ipse in nostro ministerio quod tuae pietatis est operare. Per.

Praesta, quaesumus Domine huic famulo tuo dignum poenitentiae fructum, ut ecclesiae tuae sanctae, a cuius integritate deviarat peccando, admissorum veniam consequendo, reddatur innoxius. Per Dominum.

Deus humani generis benignissime conditor et misericordissime formator, qui hominem invidia diaboli ab aeternitate deiectum unici tui Filii sanguine redemisti, vivifica itaque quem tibi nullatenus mori desideras, et qui non derelinquis devium, adsume corruptum . Moveat pietatem tuam, quaesumus, Domine, huius famuli tui lacrimosa suspiria. Tu eius medere vulneribus. Tu iacenti manum porrige salutarem, ne eclesia tua aliqua sui corporis portione vastetur, nec grex tuus detrimentum sustineat, ne de familiae tuae damno inimicus exultet, ne renatum lavacro salutari mors secunda possedeat. Tibi ergo, Domine, supplices preces, tibi fletum cordis effundimus. Tu parce confitenti ut imminentibus poene sententiae quae futuri iudicii te miserante, non incidat. Nesciat quod terre in tenebris, quod stridet in flammis, atque ab erroris via ad iter reversus iustitiae nequaquam ultra novis vulneribus saucietur, sed integrum sit ei atque perpetuum et quod gratia tua contulit et quod misericordia reformavit. Per.

Item ad reconciliandum poenitentem.

Omnipotens sempiterne Deus, confitenti tibi huic famulo tuo pro tua pietate peccata relaxa, ut non plus ei noceat conscientiae reatus ad poenam quam indulgentia tuae pietatis ad veniam. per Dominum.

Omnipotens et misericors Deus, qui peccatorum indulgentiam ad confessione celeri posuisti, succurre lapsis, miserere confessis, ut quos delictorum catena constringit, magnitudo tuae pietatis absolvat. Per.

Deus qui confitentium tibi corda purificas et accusantes suas conscientias ab omni vinculo iniquitatis absolvis, da indulgentiam reis, et medicina tribue vulneratis, ut per accepta remissione omnium peccatorum senceram deinceps devtione permaneant, et nullum redemptionis aeternae susteneant detrimentum. Per.

Domine sancte, Pater omnipotens, aeterne Deus, respice super hunc famulum tuum qui ab infesta saeculi tempestate demersus, flebili lamentatione suos accusat excessus, ut fletus ac gemitus eius piae suscipias, eumque de tenebris ad lumen revoces, et medellam confitenti, salutem poenitenti, et vulnerato auxilium sanitatis indulgeas. Nec ultra inimicus in eius habeat animam potestatem, cuiusque confessionem libenter admittens, eclesiae tuae purificatum restitue, ac tuo altario repraesenta, ut ad sacramentum reconciliationis admissum una nobiscum sancto nomini tuo gratias agere mereatur. Per.

No comments: